3D Printing: intellectuele eigendomsrechtelijke aspecten van een disruptieve technologie

De nieuwe technologie van 3D printing laat iedere consument in de nabije toekomst maken wat hij of zij maar wil. Zoals met elke technologische ontwikkeling, is het de vraag hoe deze zich verhoudt tot de toepasselijke wetgeving.

Iedereen producent
Momenteel worden printmodellen via het internet verspreid die thuis in de printer geladen kunnen worden. Vervolgens rolt er een home-made product uit de eigen 3D-printer. Nu betreft het voornamelijk nog prototypen auto-omhulsels, stoelen, kerstbomen en vazen, maar het lijkt mogelijk dat we ooit het nieuwste model sportschoenen thuis kunnen printen. Sommige bedrijven bieden al custom made cases voor de iPhone aan. De consument wordt dus zijn eigen producent.

Juridische problemen
In het licht van 3D printing kunnen de nodige problemen ontstaan op het gebied van intellectuele eigendomsrechten. Zo kunnen modelrechten, auteursrechten, merkenrechten en octrooirechten op de modellen of geprinte producten rusten. Het kopiëren en verspreiden van deze beschermde modellen en producten is vaak niet toegestaan zonder de toestemming van de rechthebbende. Dus is het wachten op de eerste rechtszaak.

De huidige stand van zaken op het gebied van 3D printing lijkt nog niet tot zulke problemen te leiden. Veel printmodellen die op het internet beschikbaar zijn worden vrij gegeven onder een bepaalde open (source) licentie. Veel gebruikte open (source) hardware licenties zijn de TAPR Open Hardware License v. 1.0 en de Balloon Open Hardware License v.0.2. Ook licenties die van oorsprong op software te zien zijn, zoals de GPLv2; de GPLv3; de LGPLv2.1 en de LGPLv3 worden veel toegepast. Deze licenties lenen zich namelijk ook – in meer of in mindere mate – voor objecten (hardware).

Open source of niet?
Door middel van de licentie geeft de rechthebbende de ontvanger toestemming om, meestal onder bepaalde voorwaarden, het model te verspreiden of te kopiëren en/of het object zelf te reproduceren. Toch kunnen ook daarbij (juridische) problemen ontstaan: wat als iemand de gecreëerde objecten niet onder de open (source) licentie vrij geeft, maar ze wil verkopen onder eigen (‘proprietary’) voorwaarden? Hoe garandeer je dat hardware open source blijft? Wordt een geprint object ook open source, als het printmodel open source is?

Een probleem dat al vaak te zien is bij software, is het risico op ‘besmetting’ van eigen ‘proprietary’ onderdelen bij koppeling met open source onderdelen. Immers, afhankelijk van de toepasselijke licentie, kan het zo zijn dat jouw eigen onderdelen worden ‘besmet’ door de open source licentie, waardoor je jouw eigen onderdelen ook onder die open source licentie vrij moet geven.

Daarnaast zijn de meeste open source licenties van oorsprong toegespitst op de software branche. Hardwarematig kunnen zich hele andere problemen voordoen. Bovendien geven de meeste licenties enkel toestemming in het licht van auteursrecht. Hoe zit het in dat geval met bijvoorbeeld modellenrecht, merkenrecht of octrooirecht?

Disruptief
Kortom, 3D printing is een disruptieve technologie die zeker tot de nodige juridische problemen zal leiden. Laat je dus goed adviseren over de do’s en dont’s met betrekking tot 3D printing. Het laatste woord is er nog niet over gezegd.