Zeven tips om uit de filterbubbel te breken

In 2011 beschreef Eli Pariser de filterbubbel. Dat is zijn woord voor de zorgelijke ontwikkeling dat we —omdat internetdiensten zich aanpassen naar onze smaak en voorkeuren— steeds minder informatie zien die ons wereldbeeld kan oprekken en ons perspectief kan vergroten. Hij legt het concept fantastisch uit in deze TED-talk:

Naast een versmalling van ons perspectief kleeft er nog een nadeel aan de filterbubbel: om zaken zo goed mogelijk voor je te kunnen personaliseren moet een internetdienst zoveel mogelijk informatie over je opslaan.

We geven je hier dus een aantal manieren om ervoor te zorgen dat de plekken waar je je informatie vandaan haalt zich niet meer aanpassen aan jouw voorkeuren.

Zo doorbreek je bubbel:

1. Verander je instellingen op Facebook

Facebook toont maar een klein gedeelte van de posts van de mensen en organisaties die je volgt. Ze proberen je vooral te tonen wat ze denken dat je wilt zien, met het doel je zolang mogelijk op de site te houden (hoe langer je op hun site bent, hoe meer advertenties je kunt zien). Je kunt dan ook maar een paar dingen doen om de filterbubbel op Facebook een beetje te vermijden. Waarschijnlijk helpt het als je links bovenin bij ‘Nieuwsoverzicht’ kiest voor ‘Meest recent’ in plaats van ‘Topverslagen’, daarmee vermijd je dat de populairste berichten altijd bovenaan staan.

Daarnaast is het verstandig om ervoor te zorgen dat je de berichten van de personen en organisaties die je echt belangrijk vindt (bijvoorbeeld die van ons) als eerste te zien krijgt. Dit helpt niet per se tegen de filterbubbel maar zorgt er wel voor dat je niet helemaal bent overgeleverd aan de door Facebook bepaalde volgorde. Daarvoor kun je de optie Als eerste weergeven gebruiken. Die vind je door rechtsboven op het kleine driehoekje te klikken en vervolgens te kiezen voor ‘Voorkeuren voor nieuwsoverz…’. Onder het kopje ‘Prioriteren wie je het eerst wilt zien’ kun je aangeven welke zaken je niet wilt missen:

2. Zorg ervoor dat Google jouw geschiedenis niet bewaart

Als je tijdens het zoeken niet ingelogd bent bij Google, dan kun je maar weinig instellingen aanpassen. Als je wel ingelogd bent, dan kun je naar je Activiteitsopties en daar het bijhouden van je ‘Web- en app-activiteit’ onderbreken:

Je zoekgeschiedenis wordt dan niet meer bijgehouden en je zoekresultaten dus ook niet meer aangepast op basis van die geschiedenis. Er zijn nog wel een hoop andere (vaak ondoorzichtige) factoren op basis waarvan Google de resultaten rangschikt. Of je hiermee dus echt uit de bubbel stapt is niet helemaal zeker.

3. Gebruik een zoekmachine die je resultaten niet personaliseert

In plaats van te stoeien met Googles ondoorzichtige instellingen kun je natuurlijk ook gewoon een alternatieve zoekmachine gebruiken. DuckDuckGo bewaart bijvoorbeeld geen persoonlijke informatie van haar gebruikers en personaliseert de zoekresultaten niet. Je kunt wel instellen dat je vooral resultaten uit een bepaalde regio wilt krijgen (bijvoorbeeld uit ‘Nederland’). Ook het Nederlandse StartPage helpt je te ontsnappen uit de bubbel. StartPage heeft zelfs een pagina online staan waarin ze het probleem van de filterbubbel uitleggen: Don’t Bubble Me.

4. Laat Twitter de ‘beste’ tweets niet als eerste tonen

Vroeger was het simpel: de meest recente tweets van de mensen die je volgde stonden bovenaan. Sinds begin van dit jaar probeert ook Twitter je de dingen waarvan ze denken dat jij ze het liefst wil lezen als eerste te tonen. Gelukkig kun je deze functie makkelijk uitzetten. Ga naar je account instellingen en zorg ervoor dat er bij ‘Tijdlijn’ geen vinkje staat voor ‘De beste Tweets als eerste weergeven’:

5. Zorg ervoor dat je online niet gevolgd wordt

Heel vaak weet je niet zeker of een website je iets anders laat zien dan aan je collega. Misschien hebben ze bijgehouden (meestal via cookies) dat je een bepaalde interesse hebt en zetten ze daarom speciaal voor jou een bericht bovenaan. Het is alleen daarom al een goed idee om je zo min mogelijk te laten volgen online. Eén manier om dat te doen is via een adblocker. Lees er meer over op onze Internetvrijheid Toolbox en probeer bijvoorbeeld eens uBlock Origin of Privacy Badger. Dit is de tip waar je misschien wel het meeste plezier van gaat beleven: het web wordt er namelijk veel sneller en ook nog eens minder lelijk van.

6. Haal je informatie bij de bron (dus niet alleen uit je sociale media)

Het maakt een internetdienst als Facebook helemaal niets uit wát je op hun platform bekijkt, zolang je maar blijft kijken. De enige ‘redacteur’ die Facebook gebruikt om te bepalen of jij iets te zien krijgt is hun computersysteem dat probeert in te schatten of je ergens geïnteresseerd in bent.

Uiteraard hebben nieuwssites er ook belang bij dat zoveel mogelijk mensen hun site bezoeken, maar ze hebben daarnaast bijna altijd ook een bepaald redactioneel perspectief. Bovendien worden nieuwssites tot nu toe zelden aangepast aan de individuele bezoeker (de advertenties wel, de berichtgeving zelf niet). Ga het nieuws dus halen bij bron in plaats van dat je wacht tot het via de sociale media bij je gebracht wordt.

7. Tot slot, lees ook eens een tijdschrift of papieren krant

Het voordeel van een tijdschrift of krant is dat die nooit speciaal voor jou gemaakt wordt. Iedereen die de Groene Amsterdammer of de Elsevier leest heeft dezelfde voorpagina, inhoudsopgave en artikelen. Dit blijft trouwens ook nog steeds één van de makkelijkste en leukste manieren om op zoek te gaan naar serendipiteit.

*) Afbeelding gebaseerd op Valley Crowd van David Burke (licentie: CC BY-NC-ND 2.0)

**) Hans de Zwart/Bits of Freedom, licentie: Creative Commons BY-NC-SA 4.0