Efficiëntere zorg stelt specifieke eisen aan ICT

De zorgmarkt is door fusies en een continue aanpassing op de wet- en regelgeving constant in beweging. In het samensmeltingsproces van een fusie nemen organisaties hun eigen ICT-systemen mee, maar er vindt maar al te vaak geen werkelijke integratie plaats, waardoor de ICT componenten niet op elkaar aansluiten. Cliëntgegevens zijn soms op zes of zeven plekken in het ICT-landschap opgeslagen.

De veranderende wet-en regelgeving zorgt ervoor dat ICT-systemen continu moeten worden aangepast. In de praktijk gaat er veel aandacht uit naar de dagelijkse gang van zaken, en is er in veel gevallen te weinig samenhang tussen ICT-beleid en het organisatiebeleid. Tegelijkertijd staat de ICT-organisatie onder druk en moeten er kosten worden bespaard. Het efficiënter en effectiever inrichten van de ICT-organisatie is dan ook steeds belangrijker aan het worden.

Er is voor organisaties in de zorg veel winst te behalen door structureel te kijken naar de inrichting van de ICT. Wat is er nodig, wat behoort tot de eigen kernactiviteiten en voor welke diensten kunnen beter specialistische partners worden ingeschakeld. Door ICT-beleid te maken dat in lijn is met het organisatiebeleid kan de ICT-organisatie vraag en aanbod veel beter op elkaar afstemmen en komen efficiënter en effectiever werken werkelijk binnen bereik.

Naast het toegankelijk maken van de medische informatie die voorheen werd verzameld in een papieren dossier, zijn met ICT in de zorg nu ook allerlei aanvullende functies mogelijk die de zorgverlening ondersteunen en verbeteren:

• Beslissingsondersteuning van de zorgverlener
• Patiëntondersteuning, zoals zorg op afstand
• Ondersteuning van administratieve processen
• Ondersteuning van kostenbewaking
• Ondersteuning van logistiek, zoals het plannen en maken van afspraken en uitzetten van aanvragen (ordercommunicatie)
• Ondersteuning van werkprocessen (workflowmanagement)
• Informatiemanagement uit het oogpunt van preventie

Een praktijkvoorbeeld is de website www.zorg-capaciteit.nl. Met behulp van deze website hebben ziekenhuizen en meldkamers op een efficiënte wijze inzicht in de beschikbaarheid van intensive-care-bedden. Dit draagt bij aan snelle, doeltreffende plaatsingen en overplaatsingen van patiënten. Tevens krijgen de meldkamers inzicht in de beschikbaarheid van extra bedden bij rampen en ongevallen. Of het nu gaat om het gebruik van een elektronisch dossier of de inzet van geavanceerde technische hulpmiddelen bij de behandeling van patiënten, ICT krijgt een steeds prominentere plek in het dagelijks functioneren van de zorg.

Het is een onmisbaar instrument om de zorg in de toekomst kwalitatief hoogwaardig, efficiënt en effectief te kunnen blijven organiseren. Ziekenhuizen beschikken doorgaans over professionele en redundant ICT omgevingen waarbij de beschikbaarheid en beveiliging zijn gewaarborgd. Er zijn echter voldoende organisaties (laboratoria, zorginstellingen) in de gezondheidszorg die zich een dergelijke omgeving financieel of organisatorisch gezien niet kunnen veroorloven.

Aan welke eisen moet de ICT-organisatie voldoen als het gaat om het waarborgen van de privacy en continue beschikbaarheid?

Efficiëntere bedrijfsvoering
De zorgorganisatie groeit steeds verder naar het bedrijfsleven toe. Medische en bestuurlijke doelstellingen integreren en op elkaar afstemmen is daarom onvermijdelijk. Binnen al die ontwikkelingen staat het streven naar kwalitatief hoogwaardige, vraaggestuurde zorg centraal. Al deze uitdagingen vereisen gestroomlijnde bedrijfsprocessen, ondersteund door een optimaal geïntegreerde en beveiligde informatievoorziening. Bedrijven en instellingen moeten zich bij de registratie en het gebruik van persoonsgegevens aan meer regels houden dan ooit tevoren. In de praktijk betekent dit dat er steeds intensievere eisen worden gesteld aan de beveiliging en beschikbaarheid van data en applicaties.

Up-to-date patiënteninformatie
Het EPD is een verzamelterm voor ICT-toepassingen ter ondersteuning van zorgverlening, preventie, medisch onderzoek en zorglogistiek. Zorgverleners kunnen relevante informatie opvragen uit de informatiesystemen van andere zorgverleners. Dit is veiliger en zo kunnen zorgverleners met hun eigen specifieke informatiesystemen blijven werken. Bovendien zijn de gegevens op deze manier altijd up-to-date.

Het landelijk EPD geeft in de toekomst toegang tot alle gegevens die van belang zijn voor een behandeling, zoals allergieën, laboratoriumuitslagen en röntgenfoto’s. Daarnaast krijgen ook andere groepen zorgaanbieders, zoals de medewerkers in de ambulance en op de spoedeisende hulp, toegang tot het systeem. De patiënt heeft in de toekomst rechtstreeks toegang tot zijn eigen EPD.

Veilige communicatie
Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) controleert of bedrijven en instanties zich aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens houden. Deze wet geeft aan wat de rechten zijn van iemand van wie gegevens worden gebruikt en wat de plichten zijn van de instanties of bedrijven die de gegevens gebruiken. In de gezondheidszorg is de naleving van deze wet uiterst belangrijk omdat men grotendeels met vertrouwelijke patiëntgegevens werkt.

Bedrijven die persoonsgegevens verwerken, dienen maatregelen te nemen (technisch en organisatorisch) om te voorkomen dat mensen hier ongeautoriseerde toegang toe krijgen. In veel gevallen is het daarom nodig om deze gegevens te beveiligen, bijvoorbeeld door wachtwoorden en encryptie toe te passen op de databank.

Bij verzending van gegevens (zoals bij het invullen van formulieren) wordt het gebruik van beveiligde internetverbindingen sterk aangeraden. Om toegang te krijgen tot het landelijke EPD moeten zorgverleners aangesloten zijn op het beveiligde ‘Landelijk Schakelpunt’ (LSP). Ruim de helft van de huisartsenpraktijken, 63 procent van de huisartsen dienstenstructuren en 82 procent van de apotheken hebben een abonnement op het LSP.

Door de zogenoemde UZI-pas, een elektronisch authenticatiemiddel (een ‘e-paspoort’) voor de zorg, is de toegang tot het LSP nog uitgebreider beveiligd.  Aan deze pas kunnen bepaalde gebruikersrechten worden toegekend, zodat medisch personeel alleen de voor hen noodzakelijke patiëntinformatie kan inzien of bewerken. Ingegeven door de noodzaak tot het optimaal beveiligen van patiëntinformatie zal naar verwachting het gebruik van de UZI-pas de komende tijd een enorme vlucht nemen.

Continue beschikbaarheid
Het behoeft geen betoog dat continue beschikbaarheid van patiënteninformatie van vitaal belang is. Applicaties, data en verbindingen moeten professioneel beheerd en beveiligd zijn zodat de continuïteit van dienstverlening gewaarborgd blijft. Alleen al om die reden kijken steeds meer organisaties in de zorg kritisch naar het beheer van hun ICT-voorzieningen in een eigen serverruimte.

Juist omdat er aan ICT in de zorg hoge en specifieke eisen worden gesteld, is er meer en meer behoefte aan een professionele hostingpartner die deze complexe organisatie uit handen kan nemen. In de praktijk groeit de noodzaak hiervoor als een organisatie tegen de grenzen van zijn eigen ICT-voorzieningen aanloopt. Grenzen die vaak te maken hebben met de hoeveelheid beschikbare ruimte, informatiebeveiliging, de noodzaak tot vervanging van inmiddels afgeschreven hardware, of een gebrek aan kennis van de nieuwste technologieën.

Keurmerk voor zorg en ICT
Het Nictiz is het landelijk expertisecentrum dat de ontwikkeling in de gezondheidszorg faciliteert. De certificering door het Nictiz kan worden beschouwd als het strengste keurmerk vanuit de overheid voor de zorg en ICT. De focus van het Nictiz ligt dan ook in het bijzonder op de veiligheid, continuïteit en beschikbaarheid van patiëntinformatie in de ICT. Daarnaast is het Nictiz de beheerder van het beveiligde landelijke schakelpunt (LSP), waar het merendeel van de zorginstellingen bij zijn of moeten worden aangesloten. Voor zorgverleners die gebruik willen maken van het landelijk EPD is deze aansluiting bij het LSP een voorwaarde.

Om organisaties en instellingen in de gezondheidssector te ondersteunen met de eisen die vanuit de overheid worden opgelegd heeft het Nictiz een select gezelschap van ICT- bedrijven in Nederland gecertificeerd. Hiervan beschikken er een aantal over een eigen datacenter en bieden zodoende actief hosting aan. Deze bedrijven voldoen aan de landelijke wet- en regelgeving en zijn in staat om organisaties in de gezondheidszorg actief te ondersteunen op het gebied van ICT en het uitwisselen van vertrouwelijke gegevens.

Organisaties kunnen er voor kiezen hun bedrijfskritische applicaties te verplaatsen naar een Nictiz gecertificeerd datacenter, waar de applicaties en de data worden ondergebracht. Meestal wordt er eerst een Application Risk Assessment uitgevoerd waarbij de applicatie uitgebreid wordt onderzocht op zwakke plekken. Op basis hiervan kunnen gerichte aanpassingen worden gedaan waardoor de applicatie in optimale staat kan worden aangeboden aan het hostingcenter.

Hierbij kan er tevens een beveiligde (bijv. E-VPN of DSL) verbinding tot stand worden gebracht naar een of meerdere locaties, waarop de data versleuteld wordt verstuurd, zodat men veilig kan werken. In het datacenter kunnen hosting, beheer, beveiliging, monitoring en support worden verzorgd zodat de zorginstellingen zich op hun kernactiviteiten kunnen blijven concentreren. Door samen te werken met een Nictiz gecertificeerde partner voldoen organisaties aan de door de overheid gestelde eisen op het gebied van ICT in de zorg.

Zes voordelen bij de selectie van een hostingpartner:

• Certificering, organisaties moeten voldoen aan de door de overheid vastgestelde ICT-normen;
• Financieel, er zijn geen investeringen nodig in personeel en capaciteit die aanvankelijk onbenut zou blijven;
• Beveiliging, de gegevens worden op afstand bewaard en beheerd in een veilige omgeving;
• Focus, de eigen staf kan zich concentreren op meer strategische projecten; •
• Schaalbaar, een oplossing die visie en strategie op de midden-en lange termijn ondersteunt;
• Compatibiliteit, het platform is compatibel met oplossingen voor andere ziekenhuisbehoeften;
• Connectiviteit, het datacenter is in staat om de diversiteit (E-pacity, E-Zorg, DSL, GPRS, Mobitex, etc.) aan communicatie en verbindingen via het LSP te ondersteunen.

*) Meer weten? Kijk ook eens op de website van Emerce eHealth, het jaarlijkse congres rond online dienstverlening en communicatie in de zorg dat op 26 September in Amsterdam plaatsvindt.