Reclamecode Social Media: ‘Travel vloggers moeten sponsor noemen’

Bij meer dan driekwart van de vlogs is het onduidelijk dat er reclame wordt gemaakt, blijkt uit onderzoek van het Commissariaat voor de Media. Dit terwijl er al sinds 2014 een Reclamecode Social Media van kracht is. Wat moeten travel vloggers en adverteerders doen om overtredingen te voorkomen?

“Als een vlogger gevraagd wordt om bijvoorbeeld naar een bepaalde bestemming, hotel of attractie te gaan en daarvoor wordt betaald of korting krijgt, dan moet dat volgens de Reclamecode Social Media worden vermeld,” zegt Fiona Vening van de Stichting Reclame Code. “Reclame moet altijd als zodanig herkenbaar zijn, dus als er sprake is van een relatie met een adverteerder, dan moet dat duidelijk zijn voor de kijkers. Je kunt bijvoorbeeld aan het begin van het filmpje er iets over zeggen of een tekst in beeld laten zien, daarin ben je vrij, als het maar helder is.”

De meeste influencers benadrukken dat ze zich niet laten beïnvloeden door commerciële partners. Volgens Vening maakt dat voor de toepassing van de regels echter niet uit. “Als een vlogger voordeel heeft van het maken van een filmpje en dat voordeel beïnvloedt de geloofwaardigheid ervan, dan is er sprake van reclame. Het is niet relevant of de adverteerder redactionele invloed heeft als er maar wel een relatie is met de vlogger.”

Opvallend is dat op reizen gerichte tijdschriften en andere journalistieke media het niet hoeven te vermelden als ze op uitnodiging van een reisorganisatie op pad gaan en daar een artikel over maken. “Van social media wordt eerder aangenomen dat er sprake is van promotie dan van een tijdschrift, waar een journalistieke gedragscode geldt. Je kunt je afvragen of die scheidslijn nog steeds zo scherp is, maar vooralsnog maakt de reclamecode dit onderscheid.”

Optreden na een klacht

De handhaving van de regels is de verantwoordelijkheid van de Reclame Code Commissie. Deze treedt alleen op naar aanleiding van een klacht. “Als die terecht is, dan kijkt de Reclame Code Commissie aan wie de overtreding toe te schrijven is, de vlogger, adverteerder of allebei. De focus ligt in de praktijk meestal op de adverteerder. De commissie doet een aanbeveling hoe het beter kan. Als de overtreder zich daar niets van aantrekt, komt hij op de non-compliance lijst en gaat er een melding naar de Autoriteit Consument en Markt. Zij kunnen boetes opleggen, maar de situatie moet wel heel ernstig zijn wil het zover komen.”

De Stichting Reclame Code krijgt veel vragen over de Reclamecode Social Media en doet daarom veel aan voorlichting. Ivana Perkovic, travel en food vlogger op YouTube denkt dat dat zeker nodig is, maar vindt de regels op zich logisch. “Bloggers werken al sinds 2009 commercieel en vloggers gaan sinds een jaar of twee die kant op. Een professioneel vlogger is een ondernemer die geld verdient met commerciële samenwerkingen. Daar moet je open over zijn richting je volgers, met wie je een hechte band opbouwt. Het heeft geen zin mensen voor de gek te houden, dan schaad je de vertrouwensrelatie met je publiek. Ik meld het daarom in mijn vlogs als ik gesponsord ben en zet dat ook in de beschrijving van het filmpje. Als je er schemerig over gaat doen, verliest iedereen: de adverteerder, de kijker en jijzelf.”

Perkovic ziet geen verschil in reacties op gesponsorde en onbetaalde vlogs. “Dat maakt de kijker niet uit, zolang je maar helder bent over de samenwerking.”

In de veronderstelling dat social media vaker promoties bevatten dan traditionele media kan ze zich niet vinden. “De hele wereld wordt commerciëler, ook traditionele media. Redactionele pagina’s worden zeker beïnvloed door adverteerders. Ik denk dat dat hetzelfde werkt als met vloggers: je bent onafhankelijk en kiest partners uit die bij je passen, zodat je dat ook kunt blijven. Anders komt de boodschap sowieso niet over.”

Meer weten over de Reclamecode Social Media? Download hier de Pdf ‘Vloggen: hoe heurt het eigenlijk’ van de DDMA.